Dwadzieścia pięć proc. brytyjskich domów ma superszybki internet o mocy ponad 30 Mbps na sek., a do 500 tys. mieszkań dociera sieć o mocy 300 Mbps. Przeciętnemu użytkownikowi sieci taka szybkość nie jest nawet potrzebna. Najczęściej korzysta z niej młodsze pokolenie, do którego zalicza się 21-letni Jacek, student informatyki, który z dwoma kolegami wynajmuje mieszkanie w Birmingham.

Składają się po 20 funtów na internet o mocy 150 Mbps. – To dużo? Nie wydaje mi się. Mieszka nas trzech, każdy ogląda w sieci filmy, gra w gry przez internet i czasem coś ściąga, a wszystko to jednocześnie – śmieje się. – Dla mnie to jest normalny internet. Gdy mam do czynienia z wolniejszym, jestem zdenerwowany i mam wrażenie, że strony ładują się godzinami – przyznaje.

Najgorzej na wsi

Jednak wciąż wielu mieszkańców kraju boryka się z dużo gorszym połączeniem. 2,4 mln domów nadal nie może się doczekać internetu o prędkości wyższej niż 10 Mbps. Na wsi to już niemal połowa. Dostęp do internetu znacznie poprawiła szeroka dostępność mobilnej sieci 4G, z której korzystało u największych operatorów 44 proc. osób w 2014 roku, ale rok później – już 73 proc. Jednak jeśli chodzi o Wi-Fi, to wciąż mogłoby być lepiej, co potwierdzają brytyjskie miasteczka, w których połączenie jest wolniejsze… niż w bazie u szczytu Mont Everestu.

Tydzień czekać na Bonda

Przekonali się o tym mieszkańcy najgorszego pod tym względem miejsca w kraju, położonego zaledwie kilkanaście kilometrów od Gloucester Miserden. W tej niewielkiej miejscowości sieć średnio osiąga 1,30 Mbps. Tymczasem w odludnych regionach w pobliżu najwyższego szczytu Himalajów średnia to 2 Mbps.

– To wszystko chyba zależy od szczęścia – zastanawia się 30-letnia Monika, krawcowa z Gloucester, która mieszka zaledwie kilka kilometrów od niefortunnej wsi. – Wynajmowałam kiedyś mieszkanie w Cheltenham, gdzie internet działał tak, jakby go w ogóle nie było. Teraz w domu mam dobre połączenie. Nie wiem, dlaczego akurat w Miserden jest tak wolny. Możliwe, że to przez gęste lasy… – zastanawia się.

W miasteczku sieć jest tak zła, że ściągnięcie Jamesa Bonda w HD potrwa nawet 5 dni. Szybkość internetu mierzono tam w zeszłym roku prawie sto razy, a najgorszy zanotowany wynik to 0,12 Mbps. Przy takiej sieci nie da się nawet odpisać na e-mail.

2Mbps w każdym domu

Dla porównania, średnia szybkość sieci w Londynie to 25 Mbps – tu film ściągniemy w mniej niż pół godziny. Co jednak ciekawe, najszybsza sieć wcale nie występuje w stolicy. Średnią prędkość ponad 77 Mbps osiąga Rickmansworth w Hertfordshire, a tuż za nim są Shepshed w Leicestershire (66.34 Mbps), Llanwit Major w Glamorgan (66.27 Mbps), Guisborough w Cleveland (61.43 Mbps) i dzielnica Springburn w Glasgow (60.27 Mbps).

Raport na temat szybkości internetu w kraju powstał na zlecenie portalu Cable.co.uk. Na ostatnich miejscach znalazły się natomiast Ashwell w Hertfordshire (1.39 Mbps), Ulverston w Cumbrii (1.45 Mbps), Gilsland w Cumbrii (1.86 Mbps) i Brent Knoll w Somerset (1.99 Mbps). W grudniu rząd obiecał, że każdy brytyjski dom będzie miał sieć o szybkości co najmniej 2 Mbps.

Politycy obiecują, że do grudnia 2017 r., 95 proc. kraju będzie obejmowała superszybka sieć (przez „superszybka” mają na myśli 24 Mbps). Póki co z danych rządowych wynika, że 5,7 mln osób nadal nie ma dostępu do sieci o minimalnej obiecywanej mocy.

Internet psuje miasto

Wciąż jeszcze nawet w dużych miastach zdarzają się miejsca, których mieszkańcy nie mogą bez przeszkód otworzyć choćby poczty internetowej. – Takie czarne dziury mogą doświadczyć ekonomicznej zapaści – twierdzi Dan Howdle z cable.co.uk. – Jest mniej chętnych na domy, a firmy gorzej „przędą”, bo nie są w stanie odpowiednio zaprezentować się w sieci – wyjaśnia.

Badania przeprowadzone przez Strutt & Parker udowadniają, że dobry i stale działający internet to ważny czynnik przy wyborze mieszkania dla 35,8 proc. Brytyjczyków. W przyszłości będzie ich coraz więcej, bo rośnie liczba osób, które pracują zdalnie, robią zakupy przez internet i używają sieci do komunikacji z krewnymi za granicą.

Skarga do dostawcy

A co zrobić, jeśli sieć działa, jak na nasze potrzeby, zbyt wolno? Po pierwsze, warto sprawdzić jego faktyczną szybkość w internecie lub ściągając ze strony organizacji Ofcam (na urządzenia Apple i Android) aplikację, która pozwala sprawdzić jakość naszego Wi-Fi. Może to pomóc w rozmowach z dostawcą, który twierdzi, że internet jest szybszy niż w rzeczywistości. Należy więc złożyć skargę do dostawcy. Gotowy formularz można znaleźć na stronie organizacji Which.

Ale uwaga – skargę możemy złożyć wtedy, jeśli internet nie spełnia wymogów deklarowanych przez dostawcę. Co oznacza, że gdy np. w umowie napisane jest, że szybkość wynosi „do 50 Mbps”, a nasza prędkość to najczęściej połowa tego, może się okazać, że dostawca nie łamie warunków umowy. Jeśli dostawca nie reaguje, można poskarżyć się na niego do Ofcam. Organizacja może wymusić na nim rozwiązanie umowy bez naliczania kary dla użytkownika, jeśli okaże się, że faktycznie internet był wolniejszy niż przewidziany w umowie.

Winny router?

Bywa też, że internet jest za wolny, bo cały czas korzystamy z pakietu sprzed wielu lat. W świecie telefonii i internetu nowe pakiety i promocje pojawiają się co kilka tygodni i często przepłacamy, trzymając się starej taryfy. Często tacy klienci, gdy zaczynają dochodzić swoich praw, otrzymują taniej szybkie łącze, bo dostawcy bardziej opłaca się zaoferować im lepszą umowę niż ich stracić. Wina może leżeć też po stronie routera – jeśli mamy bardzo stary model, nawet po zmianie internetu na lepszy, możemy nie odczuwać różnicy w prędkości.

Warto pytać o routery przy podpisywaniu umowy, bo często istnieje możliwość np. wypożyczenia ich lub zakupu za symboliczny 1 funt. Inny problem polega na tym, że zbyt wiele osób korzysta z naszej sieci. Mówiąc wprost, gdy zgodnie z umową internet powinien działać szybko, a my ledwo odbieramy sygnał, to być może ktoś nam go zwyczajnie kradnie. W takim wypadku warto zmienić hasło. W przypadku hoteli czy kawiarni warto wymieniać hasło regularnie – często sieć obejmuje zasięgiem też sąsiednie domy i może się okazać, że z naszego Wi-Fi korzysta cała ulica.

Uwaga na nianie

Urząd ds. telefonii i internetu Ofcom twierdzi też, że internet może zwalniać przez zakłócenia wywołane innymi urządzeniami elektronicznymi. Najbardziej przeszkadzać mają bezprzewodowe nianie elektroniczne dla dzieci, kuchenki mikrofalowe i… światełka świąteczne. Dlatego radzi, by router trzymać z dala od takich obiektów, a do tego nie zasłaniać go ciężkimi, metalowymi przedmiotami, jak np. lodówka.

Najlepiej umieścić go pośrodku mieszkania. Wreszcie podaje ostatni powód, dla którego internet może być wolny: to wina urządzeń, na których z niego korzystamy. Zdaniem Ofcom, często surfujemy na starym smartfonie czy komputerze, który nie jest w stanie przetworzyć ilości danych, do jakich przywykły nowoczesne sprzęty. Zdarza się wtedy, że robimy awanturę dostawcy internetu, podczas gdy po prostu… czas zmienić komputer.

Sonia Grodek

W czasach olbrzymiej konkurencji i coraz lepszej ogólnej jakości usług, wiele firm automatycznie przelewa nam na konto nadpłacone środki, promocyjne bonusy czy nagrody. Są jednak i takie, które niechętnie ujawniają dane o tym, że są winne klientom pieniądze. Czujność jednak popłaca, bo w ten sposób można zyskać kilkaset funtów czy nawet wyższą emeryturę na starość.

Zapominalscy szefowie

Szacuje się, że ponad 3 miliardy funtów leżą zapomniane w rozmaitych firmowych funduszach składkowych i emerytalnych. Okazuje się, że w czasach coraz większej mobilności często zdarza się, że odchodząc z kolejnej pracy my lub szef zapominamy dopełnić formalności i składki emerytalne pozostawiamy za sobą. Rządowa strona Pension Tracing Service pozwala sprawdzić, czy były szef nie zalega z żadnymi składkami. Z usługi skorzystał pan Wojciech,

67-letni warszawiak, który od tego roku planuje pobierać emeryturę za ponad 10 lat spędzonych w Wielkiej Brytanii. Spotkało go miłe zaskoczenie. – Odkryłem kilkaset funtów za składki z firmy, w której pracowałem od kwietnia do września 2005 i 3599 funtów z czasów, gdy pracowałem part-time w kilku różnych firmach. Musiałem to przeoczyć – cieszy się. Teraz dzięki świeżo odkrytym składkom jego emerytura wzrośnie – kilka funtów miesięcznie, ale zawsze. Jak podaje Pension Tracing Service, większość odzyskiwanych sum jest niższa niż 5 tys. funtów, choć zdarza się, że np. po bankructwie firmy czy nagłej emigracji pracownik traci znacznie wyższą sumę. Usługa jest darmowa.

Zagubione konto

W inny sposób pieniądze odzyskała 27-letnia Karolina, która była kelnerką w Leeds przez kilka miesięcy w 2008 r. Otworzyła wtedy konto w banku. Przed powrotem do Polski opróżniła je, a że było to przed czasami popularności kont on-line, o koncie zapomniała. Do czasu. – W zeszłe lato parę miesięcy znów pracowałam w Anglii, tym razem pomagałam w Cambridge koleżance, która otworzyła kawiarnię – opowiada. Po pierwszej wypłacie postanowiła otworzyć konto w banku, ale wtedy przypomniała sobie, że w przeszłości założyła takie konto w Wielkiej Brytanii.

– Na szczęście miałam jeszcze kartę do bankomatu, wprawdzie już przeterminowaną, ale dzięki niej znałam nazwę banku. Bałam się, że będzie tam jakiś debet, ale okazało się, że jest wręcz przeciwnie. Na koncie było 189 funtów – opisuje. Okazało się, że w momencie wyjazdu na koncie było jeszcze kilka funtów. Późnej pracodawca przesłał jej wyrównanie za nadgodziny, które po czasie urosły o odsetki. Zapomniane konto można odzyskać nawet wtedy, gdy nie pamiętamy nazwy banku. Wystarczy wypełnić darmowy formularz na stronie mylostaccount.org.uk, która należy do British Bankers Association i the Building Societies Association. Dzięki niej już ponad pół miliona ludzi odzyskało prawie miliard funtów.

Nieuczciwe ubezpieczenie

Bywa i tak, że banki są nam winne pieniądze z „własnej winy”. Po pierwsze dwóm milionom posiadaczy kart kredytowych należy się do 216 funtów odszkodowania za to, że banki „wciskały” im ubezpieczenia kart i inne usługi, które i tak oferowały za darmo, bo taki był ich prawny obowiązek. Wszyscy, którzy mogą dostać pieniądze z tego tytułu powinni otrzymać pocztą formularz i odesłać go do 18 marca. Osoby, które nie są pewne czy dostały formularz, a uważają, że powinny, mogą zadzwonić do AI Sheme pod numer 0800 678 1930. To samo dotyczy ubezpieczeń do kredytów i kart kredytowych (słynne PPI), które banki na nieuczciwych warunkach do niedawna bezprawnie oferowały osobom bezrobotnym i chorym. Wniosek można złożyć do banku, który udzielił nam w ten sposób kredytu.

Pamiętaj o tym, co twoje

Przy okazji warto pamiętać o innym ubezpieczeniu, które może przynieść nam spore profity. Okazuje się, że wielu z nas nawet nie wie, że ma lub na pewnym etapie życia miało polisę ubezpieczeniową. Często dostajemy ją do kredytu, samochodu, karty studenckiej (np. Euro 26), karty kredytowej, abonamentu telefonicznego, wakacji czy przelotu. Na co dzień o nich nie pamiętamy i właśnie na to liczą ubezpieczyciele – zdecydowana większość polis nigdy nie zostaje wykorzystana i to nie tylko przez to, że brak nam okazji, ale również przez nasze… zapominalstwo.

Darmowa opieka

28-letnia Monika z Warszawy to samotna mama 4-letniej Ani, która pracuje dorywczo jako kelnerka. Od kilku lat ma kartę kredytową. Ostatnio przy okazji zaciskania pasa i sprawdzania, na czym może zaoszczędzić, zwróciła uwagę na kilka złotych, które co miesiąc znikało z jej konta. – Okazało się, że to ubezpieczenie do karty. Coś mnie tknęło, żeby je zatrzymać, szczególnie że nie byłam wtedy nigdzie ubezpieczona – opowiada. Miała przeczucie. Kilka dni później przyszedł rachunek za pobyt w szpitalu, który miał miejsce parę tygodni wcześniej przy okazji wycięcia wyrostka robaczkowego.

– Poszłam do banku, skorzystałam z ubezpieczenia i dostałam zwrot kosztów leczenia. Warto czytać warunki różnych polis. Np. z mojej dowiedziałam się, że w razie choroby czy wypadku raz w roku mam prawo do darmowej godziny opieki nad dzieckiem i osobno do dwóch godzin opieki nad… kotem – wylicza. Najlepiej trzymać wszystkie polisy w jednym miejscu i przy okazji kolejnej porównywać ją z już posiadanymi. Zrezygnujmy z tych, które się dublują, ale trzymajmy takie, które zagwarantują nam wypłatę dodatkowych pieniędzy w razie choroby, zgubienia telefonu, bagażu czy wypadku.

Zarób na opóźnieniu

Zarobić można też na tym, że spóźni się nasz samolot lub pociąg. Jak? Rocznie 47 milionów osób czeka na pociąg, który nie przyjechał lub się spóźnił, ale tylko co trzecia z nich składa wniosek o odszkodowanie. A przecież jeśli pociąg spóźni się o ponad godzinę, możemy dostać co najmniej 50 proc. zwrotu kosztu biletu. W przypadku biletów tygodniowych czy miesięcznych otrzymamy 20 proc. ceny całego biletu. Z kolei w przypadku samolotów, odszkodowanie należy się, jeśli ten spóźnił się o ponad trzy godziny i może wynieść do 460 funtów.

Jedyny problem tkwi w polityce niektórych przewoźników, którzy zrobią wszystko, byśmy nie otrzymali należnych nam pieniędzy. Żmudne i nielogiczne formularze, ograniczenia czasowe i niewygodna forma zwrotu środków (w formie vouchera, zamiast na konto) zniechęcają nawet najbardziej wytrwałych. Są jednak i dobre wiadomości. Aplikacja Train Refund automatycznie poinformuje nas o opóźnieniu dotyczącym kupionych biletów i złoży wniosek o zwrot. Poza tym, od połowy tego roku rząd planuje usprawnić proces oddawania pieniędzy i zmusić przewoźników kolejowych, by przesyłali je prosto na konto. A co z samolotami? Tu wciąż trzeba zdać się na siebie…

Czekając na prąd

Odszkodowanie można też dostać od dostarczyciela prądu czy gazu. Po pierwsze, jeśli zabraknie nam prądu na dłużej niż 18 godzin przy dobrej pogodzie i 24-48 godz. przy złej, a stanie się to z winy operatora. Odszkodowanie w takim wypadku może wynieść równowartość nawet siedmiu rachunków za prąd, a żeby je dostać trzeba zgłosić się do dostawcy. Rekompensata należy się też wtedy, gdy firma spóźnia się z odczytaniem stanu liczników z własnej winy. Doświadczyła tego 33-letnia Kasia, kelnerka z York.

– Wkurzyłam się, bo wzięłam wolne na cały dzień, a „pan od liczników” się nie pokazał. Sprawdziłam w internecie i musi uzgodnić ze mną dwugodzinne okienko w ciągu dnia lub przynajmniej zadeklarować się, czy przyjdzie przed czy po południu. Zadzwoniłam na skargę i dostałam 42 funty odszkodowania – opisuje. Tyle można otrzymać za takie problemy przy zczytywaniu obydwu liczników. Za sam gaz dostaniemy 20 funtów, a za prąd – 22 funty. Warto też wiedzieć, że trzy miliony mieszkańców kraju mają dłużnika w postaci starego dostarczyciela energii, a dług średnio wynosi 50 funtów. Często rezygnując z usług jednego z dostarczycieli zostajemy z nadpłatą, szczególnie wtedy, gdy się wyprowadzamy i zapomnimy przekazać firmie nasz nowy adres. Na szczęście złożenie wniosku jest proste – zajmuje się tym portal www.myenergycredit.com

Zwrot podatku

Temat niezwykle popularny wśród imigrantów, jednak wciąż w HMRC zalegają miliardy nierozliczonych funtów. Średnio otrzymać możemy kilkaset funtów, jednak bywa i tak, że zdobędziemy znacznie więcej, o czym przekonał się  30-letni Konrad z Edynburga, który najpierw studiował marketing, a później przez kilka lat pracował w sklepie z telefonami komórkowymi. O zwrot ubiegał się dopiero w zeszłym roku i czekała go miła niespodzianka.

– Dostałem ponad 2 tysiące funtów. Wydawało mi się, że się nie kwalifikuję, ale okazało się, że przez to, iż co roku parę miesięcy spędzałem u rodziny w Polsce, w świetle prawa zarabiałem mało i należał mi się zwrot – wyjaśnia. To często dotyczy właśnie studentów, którzy pracują na niepełny etat i imigrantów, którzy dzielą czas pomiędzy dwa kraje. O zwrot można ubiegać się za darmo w HMRC, a jeśli mamy wątpliwości, możemy zgłosić się o pomoc do którejś z polskich firm księgowych.

Podatek od domu

Możemy też otrzymać zwrot Council Tax czyli podatek lokalny, jeśli okaże się, że podpadaliśmy pod niewłaściwy próg i płaciliśmy za dużo. Progi (band) ustala urząd miasta, biorąc pod uwagę jakość domu i okolicy. Jeśli więc sąsiedzi w podobnych mieszkaniach płacą mniej niż my lub mamy podejrzenie, że urząd nie wziął czegoś pod uwagę (np. dymiący komin, hałas, wycinka drzew), możemy wnieść o zmniejszenie progu, a tym samym zwrot części podatku. Często zdarza się, że nieruchomość była wyceniona właściwie, jednak z biegiem lat coś się zmieniło – np. okolica nie jest już tak atrakcyjna.

Błąd tkwi też w samym systemie. Podatek zaczęto wprowadzać w 1991 roku. W całym kraju do oszacowania były miliony domów, a ustawę trzeba było wprowadzić szybko. Eksperci do spraw podatków opisują tamto szacowanie jako „wycenę na drugim biegu”, bo siłą rzeczy część odpowiedzialnych za to osób miała do sprawdzenia tyle domów, że nawet nie zatrzymywała się przed nimi, oceniając je zza okna pędzącego samochodu. To dlatego możemy dostać wyrównanie wstecz nawet do 1993 roku lub do roku, w którym się wprowadziliśmy.

Wyceń sam

Jak się za to zabrać? Możemy zapytać sąsiadów o to, ile podatku płacą. Mniej krępującym rozwiązaniem będzie jednak sprawdzenie tych danych na stronie Valuation Office Agency (w Anglii) lub Scottish Assessors Association, gdzie znajdują się prawie wszystkie nieruchomości. Następnie musimy sprawdzić, czy wartość domu spadła od momentu, gdy się wprowadziliśmy lub od momentu, gdy dokonano wyceny (np. porównując umowę kupna z danymi na stronie www.nationwide.co.uk). Jeśli tak, możemy zgłosić się do VOA lub SAA i poprosić o ponowne oszacowanie wartości. Ale uwaga – taki wniosek o zmniejszenie podatku działa jak broń obosieczna. Równie dobrze może się bowiem okazać, że podatek był zbyt mały i wtedy czeka nas… podwyżka. A co gorsza, nie tylko nas lecz całą okolicę, za co z pewnością odpowiednio „odwdzięczą” nam się sąsiedzi.

Ile możesz odzyskać?

• Zaległa emerytura – do 5 tys. funtów
• „Zagubione konto” – 5-500 funtów
• Nieuczciwe ubezpieczenie karty – 216 funtów
• Niewykorzystane ubezpieczenie – nawet kilkadziesiąt tys. funtów
• Spóźniony samolot – do 460 funtów
• Spóźniony odczyt liczników – 20-42 funty
• Zwrot podatku – średnio 500 funtów
• Council Tax – średnio 100-400 funtów rocznie

Zaległości w liczbach…

• Partia Konserwatywna twierdzi, że 400 tys. domów podpada pod niewłaściwy próg Council Tax.
• Rocznie 47 mln osób należy się odszkodowanie za spóźniony lub odwołany pociąg.
• W pracowniczych funduszach emerytalnych leży 3 mld zapomnianych funtów.

Pierwszą różnicą, która rzuca się w oczy wielu Polakom na Wyspach, jest zupełnie inne prawo pracy. – Do tej pory jestem w szoku. W Wielkiej Brytanii wystarczy, że umówię się na coś z szefem ustnie, nie muszę za każdym razem wypełniać druczków. Jeśli potrzebna jest umowa, to wystarczy, że raz prześlę skan. Poza tym, do wypłaty wynagrodzenia wystarczy przesłanie prostej faktury e-mailem – wyjaśnia 27-letnia Zuza, dziennikarka i copywriterka z Warszawy, pracująca z domu dla polskich i brytyjskich klientów.

Rzeczywiście, wystarczy, że pracodawca przedstawi warunki umowy na piśmie w ciągu dwóch miesięcy od rozpoczęcia pracy, by umowa obowiązywała. A w Polsce? – Umowy i rachunki to moja zmora. Nawet, jeśli ktoś ma mi wypłacić 50 złotych za tekst, nie obejdzie się bez stosów papieru. Dla tylko jednego ze zleceniodawców co miesiąc drukuję… 26 stron dokumentów. Jednak najbardziej wkurza mnie, gdy ktoś zabiera mi czas i każe jechać na drugi koniec miasta na podpisanie umowy – wzdycha. W UK często zaskakują nas też różnice związane ze zwolnieniem i odszkodowaniami.

Wagary to przestępstwo

Kontrowersje wywołuje też prawo rodzinne, które znacząco różni się od polskiego. – Gdy po tygodniowej wizycie z córką u babci na początku roku szkolnego dostałam list z wezwaniem do Social Services, natychmiast poszłam z awanturą do dyrektora szkoły. Okazuje się jednak, że tu rodzic odpowiada za nieobecności dziecka do tego stopnia, że każde kilka dni nieusprawiedliwionego „wolnego” skutkuje koniecznością stawienia się „na dywaniku” – opowiada 35-letnia Marzena z Dublina. Dla kontrastu przywołuje wspomnienia z edukacji starszego syna, która odbywała się w Polsce. – Musiałam się tłumaczyć jego wychowawczyni dopiero wtedy, gdy nieobecności z półrocza było więcej, niż obecności. Syn nie cierpiał swojego gimnazjum i ani ja, ani nauczyciele niewiele mogliśmy na to poradzić – opowiada.

Inne prawo dotyczy też rozwodów, bo zamiast upokarzającej procedury wystarczy złożyć wniosek – wiele par nawet nie stawia się na sprawie rozwodowej. Ciekawie prezentują się za to różnice w prawach osób homoseksualnych. Choć na Wyspach od 1996 roku legalne są konkubinaty, a od 2005 roku związki partnerskie i adopcja dzieci, to jeszcze w latach 60. XX wieku homoseksualizm karany był śmiercią, a publiczne okazywanie sobie uczuć i wstępowanie homoseksualistów do wojska jest legalne dopiero od kilkunastu lat. Tymczasem w Polsce ostatnie prawo zabraniające tego typu kontaktów zniesiono w 1932 roku.

Nie pożyczaj samochodu

Temat, który rozgrzewa internetowe fora, to różnice w prawie drogowym. Brytyjski limit alkoholu we krwi osoby prowadzącej auto to 0,8 promila, podczas gdy w Polsce to 0,2 promila alkoholu.
Z inną różnicą zetknął się 40-letni Paweł, mechanik z Hull, który kiedyś często pożyczał auto polskiemu sąsiadowi. Do czasu. – Marcin w zeszłym roku miał stłuczkę, ewidentnie z winy innego kierowcy. Samochód był niemal do kasacji, ale nie martwiłem się tym, bo miałem ubezpieczenie. Jakież było moje zdziwienie, gdy okazało się, że ubezpieczenie samochodu w UK obowiązuje na osobę, a nie na samochód. Ja byłem ubezpieczony, ale mój rozbity samochód już nie – opowiada. Na Wyspach nie musimy wozić przy sobie prawa jazdy czy sterty dokumentów dotyczących auta. Wystarczy, że dostarczymy je na prośbę policji w ciągu siedmiu dni.

MO stoi na straży…

Wiele mniej oczywistych przepisów różni się od siebie znacząco na tyle, że nawet prawnicy przecierają oczy ze zdumienia. Tak jest np. z polskim przepisem dotyczącym pracy prosektoriów. Pracownicy, którzy nie mogą zidentyfikować ciała powinni powiadomić „organ MO, a w razie potrzeby natychmiastowego zabezpieczenia śladów przestępstwa – biuro gromadzkiej rady narodowej”. To ostatnie zlikwidowano ponad 50 lat temu.

Z innej obowiązującej ustawy, rolnicy dowiedzą się, że są „trwałym i równoprawnym elementem społeczno-gospodarczym ustroju PRL” i że mają prawo uczestniczyć „w decydowaniu o sprawach związanych z postępem społecznym wsi”. W kwestii przestarzałego prawa i w Wielkiej Brytanii wciąż obowiązuje kilka regulacji sięgających czasów… średniowiecza – wśród nich m.in. o tym, że w parlamencie nie wolno nosić zbroi, że nie można nosić drzew ulicami miasta ani trzymać łososia w sposób podejrzany. Od XIII w. nie wolno też trzepać dywanów z okna ani upijać się w pubie.

Nie lajkuj w internecie

Są jednak i stare prawa, których nieprzestrzeganie do dziś może mieć poważne konsekwencje. Jednym z nich jest obowiązująca w Polsce cisza wyborcza. W teorii ma zapobiec agitowaniu ludzi wchodzących do lokali wyborczych. A jak w XXI w. wygląda to w praktyce?

– Przed wiosennymi wyborami Państwowa Komisja Wyborcza straszyła, że będzie ścigać za łamanie ciszy wyborczej w internecie. Ale mój profil na portalu społecznościowym to moja sprawa! Czy nie mogę przed wyborami nacisnąć „lubię to!” na stronie partii politycznej ani dyskutować pod artykułem o polityce? To absurd! – oburza się 22-letni Mikołaj, student nauk politycznych z Krakowa. W UK tymczasem nie ma ciszy wyborczej.

Lepiej nic nie pisać

Podobne kontrowersje wzbudza polskie prawo prasowe uchwalone w… stanie wojennym. Redaktorowi naczelnemu grozi kara więzienia za nieopublikowanie sprostowania, a dziennikarzowi za publikację nieautoryzowanej wypowiedzi. To dlatego można odnieść wrażenie, że wywiady w polskiej prasie są takie „grzeczne”: ich bohaterowie często piszą je… od nowa w momencie autoryzacji. Istnieje też zapis mówiący, że „zadaniem dziennikarza jest służba państwu”, na co powołują się sędziowie w sprawach dziennikarzy, którzy nie po myśli polityków nagłaśniali afery z ich udziałem.

Zdarza się też, że polskie gazety po opublikowaniu tekstu np. o działalności przestępczej ludzi biznesu stają na skraju bankructwa, bo biznesmeni otoczeni armią prawników pozywali tytuł za jedno słowo i domagali się sprostowań na łamach np. ogólnopolskiej telewizji. Dużym problemem jest artykuł 212 kodeksu karnego, dzięki któremu za zniesławienie innej osoby można trafić na dwa lata za kratki. Bywa, że dzięki temu artykuły czy książki po prostu nie zostają… napisane.

Potencjalni autorzy wiedzą, że publikując „rewelację” na temat głowy państwa czy ważnego polityka, mają jak w banku wieloletnią batalię sądową i konieczność wykupywania drogich sprostowań w mediach. Warto przy tym pamiętać, że w dobie internetu pomówieniem czy naruszeniem dóbr osobistych może być też wpis na blogu czy komentarz opublikowany na portalu społecznościowym.

Sędzia rozpatruje latami

Do tej pory najbardziej zasadniczą różnicą był jednak zupełnie różny system wydawania wyroków sądowych obowiązujący w tych dwóch krajach. Na Wyspach to system kontradyktoryjny, w którym sędzia decyduje o wyroku na podstawie argumentów, które przedstawiły strony. Ta, która lepiej udowadnia swoje racje, wygrywa.

W polskim systemie tymczasem sędzia musi zapoznać się ze wszystkimi materiałami dotyczącymi sprawy i dopiero, gdy uzyska pełen ogląd sytuacji, wydaje wyrok. W teorii brzmi to dobrze, jednak w praktyce sprawia, że najprostsze sprawy trwają latami. Możemy to obserwować np. w przypadku sprawy Amber Gold, której końca nie widać, bo sąd musi przesłuchać kilka tysięcy świadków i przeczytać „kilogramy” dokumentów.