Obywatele krajów Wspólnoty mieszkający w Wielkiej Brytanii nadal mają prawo głosować zarówno w wyborach lokalnych w Wielkiej Brytanii 2 maja, jak i wyborach parlamentarnych w UE.

Jeszcze jest czas, aby zarejestrować się i wziąć udział w tegorocznych wyborach. Zarejestrować się należy na stronie https://www.gov.uk/register-to-vote oraz wypełnić formularz i odesłać go do 7 maja. Formularz znajdziecie na stronie https://www.yourvotematters.co.uk/__data/assets/pdf_file/0011/255197/EU-citizen-European-Parliament-voter-registration-form-English.pdf

Politycy nawołują do wzięcia udziału w wyborach. Ważne jest, kto będzie reprezentował ponad 500 milionów obywateli UE w Parlamencie Europejskim przez następne pięć lat.

Na początku 2019 roku weszły w życie kolejne zmiany w brytyjskim kodeksie drogowym. Zmianom uległy między innymi przepisy dotyczące poruszania się po drogach a także nauki jazdy i przeglądów MOT.

Najważniejsze zmiany w kodeksie drogowym:

Przepisy dotyczące wyprzedzania rowerzystów. Od 1 marca odległość z jaką należy wyprzedzać rowerzystę jadącego poboczem to przynajmniej 1,5 metra, czyli mniej więcej długość otwartych na oścież drzwi samochodu. Za nieprzestrzeganie tych nowych wytycznych będzie grozić mandat w wysokości 100 funtów i trzy punkty karne.

Przepisy dotyczące nauki jazdy. Od tego roku kandydaci na kierowców mogą w ramach nauki poruszać się po autostradzie. Dotychczas prawo w UK nie zezwalało im na poruszanie się po drogach szybkiego ruchu. Warunkiem, aby kursant wyjechał na autostradę jest samochód do nauki jazdy wyposażony w pedał sprzęgła i hamulca dla instruktora.

Przeglądy techniczne MOT. Na corocznym przeglądzie MOT nowe samochody będą musiały przejść kilka dodatkowych testów. Sprawdzone zostaną: ciśnienie w oponach, poziom zanieczyszczenia płynu hamulcowego, kontrolki zużycia klocków hamulcowych, światła cofania (dla pojazdów wyprodukowanych od września 2009 r.), światła do jazdy dziennej (dla pojazdów wyprodukowanych od marca 2018 r.).

Wprowadzono również dwie nowe kategorie wad i usterek. Dotychczas były to kategorie: „Dangerous” (poważne wady), „Major” (wady uniemożliwiające zaliczenie testu) i „Minor” (wady zaliczające test, ale odnotowywane w certyfikacie pojazdu). Teraz dochodzą jeszcze „Advisory” (wady, które mogą mieć wpływ na stan pojazdu w przyszłości) i „Pass” (kategoria, która oznacza, że samochód nie ma wad).

Inteligentne autostrady. Ci kierowcy, którzy poruszają się po zamkniętych pasach ruchu na inteligentnych autostradach, czyli tych oznaczonych czerwonym „X” będą musieli zapłacić karę w wysokości 100 funtów oraz otrzymają 3 punkty karne. Pasy z czerwonym znakiem X służą przede wszystkim do rozładowania napięcia na drodze po wypadku.

Polski MSZ przygotował specjalny poradnik dla osób zaniepokojonych zmianami jakie przyniesie za sobą Brexit.

Czy po 29.03.2019 r. będzie można wjechać i wyjechać z Wielkiej Brytanii korzystając jedynie z polskiego dowodu osobistego?
– Tak, niezależnie od tego, czy umowa między Wielką Brytanią, a Unią Europejską zostanie podpisana, do końca 2020 roku będzie można podróżować z dowodem osobistym.
 
Co z przyjazdem wakacyjnym, lub w celu odwiedzenia rodziny?
– Bez względu na wariant wyjścia Wielkiej Brytanii z UE, przyjazd na pobyt nieprzekraczający 3 miesiące nie będzie objęty wymogiem posiadania wizy.  W przypadku wprowadzenia wynegocjowanej umowy wyjścia, obywatele UE będą mogli pozostać w Wielkiej Brytanii do końca 2020 r. bez konieczności podejmowania żadnych kroków, jeśli nie planują zamieszkiwania na terenie Wielkiej Brytanii po 1 stycznia 2021 r. (jeśli planują, to będą musieli wystąpić o uzyskanie statusu tymczasowego, tzw. pre-settled status). Jeśli natomiast dojdzie do wyjścia Wielkiej Brytanii z UE bez wprowadzenia wynegocjowanej umowy, wszyscy obywatele UE przyjeżdżający do UK po 29 marca 2019 r. i planujący pobyt dłuższy niż 3 miesiące, będą musieli się zarejestrować celem uzyskania statusu tzw. ‘leave to remain’, obejmującego okres zezwolenia na pobyt do 36 miesięcy (po tym okresie konieczne będzie uzyskanie statusu na nowych zasadach imigracyjnych).
 
Mam kartę stałego rezydenta, czy muszę wystąpić o status osiedlonego?
– Tak, każdy obywatel UE chcący pozostać w Wielkiej Brytanii po wyjściu z UE musi uzyskać nowy status. W przypadku posiadania rezydentury procedura jest bardzo prosta.
 
Mam obywatelstwo brytyjskie, czy muszę coś jeszcze robić?
– Nie, procedura nie dotyczy obywateli Wielkiej Brytanii i Irlandii.
 
Moje dzieci mają brytyjskie paszporty, czy muszę ubiegać się o settled status dla nich?
– Nie, obywatele brytyjscy nie muszą uzyskiwać statusu osiedlonego.
 
Jakie prawa zachowam po brexit?
– Przy wyjściu na podstawie umowy – wszystkie dotychczasowe – do pracy, zasiłków, emerytury, opieki zdrowotnej, edukacji. Natomiast w przypadku wyjścia Wielkiej Brytanii z UE bez umowy, prawa te, jak zapewnia rząd brytyjski, zostaną zachowane, niemniej nie znamy szczegółów tego rozwiązania.
 
Jakie dokumenty będą potrzebne do uzyskania statusu osiedlonego?
– Przede wszystkim dokument tożsamości, czyli paszport biometryczny lub dowód osobisty. System aplikowania o status osiedlonego będzie automatycznie łączyć się z rejestrem podatkowym Her Majesty Revenue & Customs (odpowiednik polskich urzędów skarbowych) lub rejestrem świadczeń publicznych Department for Work and Pensions (opieka społeczna, jak w polskim ZUS). Osoby zatrudnione/ prowadzące działalność w okresie ciągłym przez 5 lat lub pobierające emeryturę/ świadczenia opieki społecznej przez ten czas, powinny uzyskiwać status osiedlonego bez konieczności dostarczania żadnych dokumentów. Osoby nieposiadające 5-letniego okresu weryfikowalnego w tych rejestrach, będą proszone przez Home Office o dostarczenie dokumentów uzupełniających. Lista dokumentów jest dostępna w serwisie internetowym Home Office.
 
Mam tylko kartę NIN, nie mam natomiast stałej rezydentury, ponieważ mieszkam w Wielkiej Brytanii krócej niż 5 lat. Co mam zrobić?
– Każda osoba, która będzie chciała zostać w Wielkiej Brytanii po jej wyjściu z UE, będzie musiała zaaplikować i uzyskać status osiedlonego. Jeżeli okres jej zamieszkiwania będzie krótszy niż 5 lat, uzyska status tymczasowy (pre-settled status) i będzie mogła tu pozostać do czasu osiągnięcia okresu 5 lat. Status osiedlonego jest niezwiązany ze statusem rezydenta.
 
Jestem emerytką, czy muszę ubiegać się o status osiedlonego?
– Tak, tylko osoby posiadające obywatelstwo Wielkiej Brytanii lub Irlandii są z niej zwolnione.
 
Mieszkam w Wielkiej Brytanii od 7 lat, ale nie pracuję zawodowo, zajmuje się wychowaniem dzieci, czy muszę się starać o status osiedlonego?
– Tak, musi Pani udowodnić od kiedy mieszka w Wielkiej Brytanii.
 
Przyjechaliśmy do Wielkiej Brytanii z mężem w 2012 roku aby pomóc w opiece nad wnukami, czy możemy tu zostać?
– Tak, muszą Państwo zaaplikować o status osiedlonego, a w tym celu posiadać dokumenty potwierdzające Państwa pobyt w Wielkiej Brytanii.
 
Mieszkałem i pracowałem w Wielkiej Brytanii od 2007 do 2017 r., kiedy to wyjechałem do RPA. Obecnie chcę wrócić do Wielkiej Brytanii, czy taki długi pobyt poza granicami wpłynie na moje prawo do pozostania?
– Data, od której zależeć będzie możliwość legalnego zamieszkiwania w Wielkiej Brytanii zależy od tego, czy obecnie wynegocjowane porozumienie między UE a Wielką Brytanią wejdzie w życie. Jeżeli nie (tzw. bezumowne wyjście z UE), to decydująca będzie data 29.03.2019 r., jeżeli natomiast porozumienie wejdzie w życie, to będzie można przyjechać do końca 2020 r.
 
Czy po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, osoby pracujące tu legalnie będą miały prawo do emerytury?
– Na pewno tak, jeśli wyjście z Unii Europejskiej nastąpi na podstawie obecnie wynegocjowanego porozumienia. W przypadku bezumownego brexitu Wielka Brytania deklaruje, że obywatele UE utrzymają dostęp do brytyjskich świadczeń jednak bez podawania szczegółów. Obie strony zapewniają, że zależy im na kontynuacji współpracy w tym zakresie dla dobra obywateli.
 
Czy w konsekwencji brexit zmienią się opłaty za studia w Wielkiej Brytanii dla obywateli UE?
– W przypadku wyjścia Wielkiej Brytanii z UE na podstawie umowy wyjścia, zasady dostępu do studiów dla Polaków nie zmienią się do końca 2020 r. Osoby, które uzyskają settled status i zaczną studia po 2020 r. będą traktowane tak samo jak obywatele brytyjscy. W przypadku wyjście z UE bez umowy, na równi z Brytyjczykami traktowani będą Polacy przebywający legalnie w Wielkiej Brytanii przed 29.03.2019 r.
 
Ostatnio przeprowadziłam się do Londynu. Czy w obliczu brexitu powinnam zarejestrować się w Ambasadzie RP?
– Nie. Procedura rejestracji – aplikowanie o status osiedlonego, jest procedurą brytyjską. Wszelkich informacji na ten temat dostarczą brytyjskie strony rządowe, linki do nich znajdzie Pani na naszej stronie – brexit.msz.gov.pl.
 
Pracuję dorywczo podróżując miedzy Polską a Wielką Brytanią, czy mogę otrzymać status osiedlonego?
– Warunkiem uzyskania statusu jest zamieszkiwanie w Wielkiej Brytanii przez 6 miesięcy w ciągu każdego roku.

Mój mąż pochodzi z Maroka, spoza UE, czy będzie mógł pozostać w Wielkiej Brytanii po brexit
– Tak, jeżeli małżeństwo zawarto przez brexitem, Pani małżonek może starać się o status osiedlonego.
 
Byłem karany 12 lat temu w Polsce, czy otrzymam status osiedlonego?
– Fakt posiadania przeszłości kryminalnej należy zadeklarować podczas procedury rejestracji. Takie przypadki będą rozpatrywane indywidulanie przez urzędników Home Office.
 
Dlaczego procedura uzyskania settled status jest płatna?
– Wielka Brytania i Unia Europejska uzgodniły w toku negocjacji, że każde państwo może pobierać opłaty od obywateli państw trzecich za uzyskanie możliwości dalszego stałego pobytu. Opłata taka nie może przekroczyć kosztu wydania paszportu dla obywatela danego państwa. Rząd brytyjski zdecydował, że opłata wyniesie 65 GBP od osoby dorosłej i 32,5 GBP za dziecko poniżej 16 roku życia. Uwaga – 21.01.2019 r. premier T. May ogłosiła, że opłata ta zostanie zniesiona.