31 stycznia 2020 r. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej opuściło Unię Europejską. Oznacza to zmianę zasad korzystania z opieki zdrowotnej. Do 31 grudnia 2020 r. obowiązywał jednak okres przejściowy, w którym utrzymane zostały wszystkie dotychczasowe przywileje i obowiązki wynikające ze stosowania przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Od 1 stycznia 2021 r. prawo do korzystania z opieki zdrowotnej przysługuje wyłącznie na zasadach uregulowanych w dwóch dokumentach:

• umowie wyjścia,
• umowie o współpracy nazywaną też umową handlową

Czy zachowam prawo do świadczeń opieki zdrowotnej?
Tak, jeżeli jesteś objęty przepisami jednej z wymienionych umów.

Jesteś objęty umową wyjścia – jeżeli przed końcem okresu przejściowego znajdowałeś się w sytuacji transgranicznej dotyczącej jednocześnie państwa UE i Zjednoczonego Królestwa. Jesteś np.:

• obywatelem Polski mieszkającym i ubezpieczonym w Zjednoczonym Królestwie,
• obywatelem Zjednoczonego Królestwa podlegającym polskiemu ustawodawstwu,
• obywatelem państwa trzeciego legalnie mieszkającym w Polsce, lecz zatrudnionym w Zjednoczonym Królestwie.

Jesteś objęty umową o współpracy – jeżeli nie znajdowałeś się wprawdzie w sytuacji transgranicznej, ale podlegasz ustawodawstwu państwa członkowskiego lub ustawodawstwu Zjednoczonego Królestwa. Umowa o współpracy obejmuje swoim zakresem podmiotowym obywateli UE, Zjednoczonego Królestwa oraz obywateli państw trzecich legalnie mieszkających w Zjednoczonym Królestwie lub w państwie członkowskim. Są to np.:

• obywatele Polski mieszkający i pracujący w Polsce,
• obywatele Zjednoczonego Królestwa podlegający ubezpieczeniu brytyjskiemu,
• obywatele Australii mieszkający i podlegający ustawodawstwu polskiemu.

Czym różnią się umowy

Obie umowy regulują kwestie koordynacji zabezpieczenia społecznego między UE oraz Zjednoczonym Królestwem i będą stosowane równolegle. To, która umowa będzie miała zastosowanie w Twoim przypadku, uzależnione jest od tego, czy przed zakończeniem okresu przejściowego znajdowałeś się w sytuacji transgranicznej.

Umowa wyjścia ma szerszy zakres przedmiotowy. Na jej podstawie zachowujesz wszystkie prawa wynikające z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, czyli wszystkie uprawnienia, które przysługiwały Ci przed brexitem. Na podstawie umowy handlowej przysługują Ci prawa ściśle określone w tej umowie. Np. umowa handlowa nie będzie miała zastosowania do świadczeń rodzinnych czy do usług poczęcia wspomaganego.

Uwaga! W niektórych sytuacjach może być konieczne ustalenie, która umowa dotyczy Twojej sytuacji. Możesz zostać poproszony o przedstawienie dodatkowych dokumentów potwierdzających Twoje obywatelstwo oraz miejsce zamieszkania. Są nimi np. paszport, zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela Unii Europejskiej, dokument potwierdzający status członka rodziny. W sytuacji niejednoznacznej sprawa będzie indywidualnie rozpatrzona przez oddział wojewódzki NFZ właściwy ze względu na Twoje miejsce zamieszkania.

Czy mogę posługiwać się Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) w trakcie tymczasowego pobytu na terenie Zjednoczonego Królestwa?
Tak, osoby mające EKUZ nadal będą mogły korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej w czasie tymczasowego pobytu w Zjednoczonym Królestwie na dotychczasowych zasadach. Świadczenia zostaną im udzielone w razie nagłego zachorowania, wypadku, zaostrzenia objawów choroby przewlekłej itp. EKUZ należy okazać bezpośrednio brytyjskiemu świadczeniodawcy. W sytuacji nagłej, gdy nie masz karty, możesz zwrócić się do Narodowego Funduszu Zdrowia o wystawienie Certyfikatu tymczasowo zastępującego EKUZ. Więcej informacji na temat EKUZ i Certyfikatu znajdziesz w zakładce EKUZ. Osoby mające brytyjskie karty EKUZ (ang. EHIC) również zachowują swoje uprawniania do leczenia niezbędnego w Polsce. Aktualne karty EKUZ zachowują ważność do czasu upływu terminu ich ważności lub utraty uprawniania.

Czy otrzymam dokument S1
Uzyskasz dokument S1, jeśli jesteś osobą uprawnioną do świadczeń zdrowotnych w Polsce, czyli osobą ubezpieczoną lub uprawnioną na podstawie przepisów szczególnych. Dokument S1 wydawany jest, jeśli postanowisz przenieść swoje miejsce zamieszkania do Wielkiej Brytanii lub innego państwa UE/EFFTA. Jeżeli jesteś osobą ubezpieczoną w Wielkiej Brytanii i przeprowadzasz się do Polski, dokument S1 powinieneś uzyskać od ubezpieczyciela brytyjskiego. Po otrzymaniu dokumentu S1 zarejestruj go w oddziale wojewódzkim właściwym ze względu na Twoje miejsce zamieszkania w Polsce. Oddział NFZ wyda Ci poświadczenie uprawniające Cię do pełnego zakresu świadczeń zdrowotnych w Polsce.

Po 31 grudnia 2020 r. poświadczenia wydane na podstawie dokumentu S1 lub formularzy E106, E109, E120, E121 – zachowują ważność do wskazanego w nich terminu lub do czasu wydania nowego dokumentu. W sytuacjach niejednoznacznych każdy przypadek będzie rozpatrywany indywidualnie przez oddziały wojewódzkie NFZ.

Jakie będą zasady leczenia planowanego?
Po 31 grudnia 2020 r. nadal będziesz mógł skorzystać z planowych świadczeń opieki zdrowotnej w Zjednoczonym Królestwie i Polsce. Jeśli jesteś osobą uprawnioną do świadczeń zdrowotnych w Polsce, czyli osobą ubezpieczoną lub uprawnioną na podstawie przepisów szczególnych, złóż wniosek o wydanie dokumentu S2. Dokument S2 wydawany jest w celu potwierdzenia prawa do określonego rodzaju leczenia planowanego w Wielkiej Brytanii lub innym państwie UE/EFFTA. Jeżeli masz dokument S2 wydany przez instytucję brytyjską, okaż go bezpośrednio świadczeniodawcy.

Jak nabyć uprawnienia do świadczeń zdrowotnych w Polsce?
Mieszkasz w Polsce, jesteś obywatelem Wielkiej Brytanii i – na skutek brexitu – utraciłeś prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych na koszt Wielkiej Brytanii? Jeśli chcesz korzystać z opieki zdrowotnej w Polsce, to musisz nabyć do tego prawo. Nabywasz prawo do ubezpieczeń społecznych, jeśli:

• Ubezpieczysz się w Polsce w wyniku zatrudnienia lub samozatrudnienia.
• Będziesz pobierać brytyjską emeryturę lub rentę przekazywaną do Polski za pośrednictwem banku prowadzącego działalność w Polsce.
• Uzyskasz w Polsce status osoby bezrobotnej.
• Krewny zgłosi Cię do ubezpieczenia jako członka rodziny.
• Ubezpieczysz się dobrowolnie w NFZ, składając wniosek w oddziale NFZ.

Jeżeli zamierzasz skorzystać z ubezpieczenia dobrowolnego w NFZ, uzyskaj od instytucji brytyjskiej (NHS) zaświadczenie potwierdzające wcześniejsze ubezpieczenie zdrowotne w Wielkiej Brytanii (formularz E104/UK). Zwolni Cię to z opłaty za przerwę w ubezpieczeniu w Polsce.

Dziesiątki tysięcy obywateli UE wkrótce może utracić swój status prawny w Wielkiej Brytanii i być deportowanych. Termin złożenia wniosku o status osoby osiedlonej upływa 30 czerwca.

Brytyjscy posłowie napisali list do premiera Borisa Johnsona, w którym apelują o automatyczne przyznanie statusu osoby osiedlonej obywatelom UE. Parlamentarzyści uważają, że nawet gdyby tylko 1 proc. z 4 mln obywateli UE w Wielkiej Brytanii nie złożyło wniosku na czas do końca czerwca, oznaczałoby to falę deportacji dziesiątek tysięcy osób.

W liście zwrócono uwagę, że Home Office nie dotarł do wszystkich obywateli UE z uwagi na pandemię, która utrudniła działalność programów wsparcia w aplikowaniu o settled status.

Rząd brytyjski zamieścił na swojej stronie informacje na temat statusu osiedlenia także po polsku: https://www.gov.uk/guidance/settled-status-for-eu-citizens-and-their-families-translations.pl

Zbliża się ostateczny termin składania wniosków o status osoby osiedlonej i prawo do pozostania w Wielkiej Brytanii. Jak się okazuje, Home Office nie rozpatrzył jeszcze 320 tys. wniosków. Oznacza to, że dokumenty te mogą nie zostać przetworzone na czas, a osoby, których ta sytuacja dotyczy, zostaną bez zaświadczenia o prawie do zamieszkania w Wielkiej Brytanii. Działacze ruchu europejskiego obawiają się, że sytuacja ta spowoduje wiele przykrych konsekwencji. Dlatego też 21 maja, w ramach „Opowieści o Dniu Działania na rzecz Brexitu” zwolennicy Ruchu będą spotykać się ze swoimi posłami, aby domagać się rzeczywistej ochrony praw obywateli UE.

• Trudno ująć w słowa, jak wiele cierpienia może to spowodować. Obywatelom UE mogą w końcu odmówić pracy, mieszkania do wynajęcia, kredytu hipotecznego, a nawet ratującego życie leczenia NHS, jeśli ich status imigracyjny jest niejasny. Dzieje się to już z tysiącami mieszkańców Wielkiej Brytanii, a sytuacja może się znacznie pogorszyć – przekonuje Wiebke Rueterjans, działacz Ruchu Europejskiego. – Rząd zapowiedział, że będzie szanował prawa obywateli oczekujących na ich wniosek. Ale jeśli skandal Windrush nauczył nas niczego, to było to, że nie możemy polegać na obietnicach ministrów rządu na ten temat. Potrzebujemy gwarancji prawnych i prawdziwej pewności.

Aby wesprzeć działania ruchu, a także mieć realny wpływ na ochronę własnych praw można zapisać się na Dzień Działania Ruchu Europejskiego i stać częścią lobby, działającego online.

Miliony ludzi w UK mogą używać przestarzałych routerów, które narażają ich na włamanie, ostrzegł ‘Which?”.

Organ ds. ochrony konsumentów przeanalizował 13 modeli dostarczonych klientom przez firmy świadczące usługi internetowe, takie jak EE, Sky i Virgin Media, i stwierdził, że ponad dwie trzecie tych urządzeń są wadliwe.

Oszacowano, że około sześciu milionów ludzi może mieć urządzenie nieaktualizowane od 2018 roku lub wcześniej. Dlatego w niektórych przypadkach urządzenia nie otrzymały ważnych aktualizacji zabezpieczeń.

Problemy znalezione podczas testów laboratoryjnych obejmowały:

• Na większości modemów znaleziono słabe hasła domyślne, które cyberprzestępcy mogliby złamać
• brak aktualizacji oprogramowania układowego, ważnych dla bezpieczeństwa i wydajności
• luka w sieci w Brightbox 2 firmy EE, która może dać hakerowi pełną kontrolę nad urządzeniem

Wśród urządzeń, w których brakowało aktualizacji, były:

• Sky SR101 i SR102
• Virgin Media Super Hub i Super Hub 2
• TalkTalk HG635, HG523a i HG533

Kilka routerów firmy BT, w tym Home Hub 3B, 4A i 5B oraz Hub Zero 270N Plusnetu, przeszło wszystkie testy bezpieczeństwa.

Rząd planuje zakazać ustawiania domyślnych haseł na urządzeniach w ramach nadchodzących przepisów dotyczących inteligentnych urządzeń.

Od piątku 9 kwietnia wszyscy w Anglii będą mogli uzyskać dostęp do bezpłatnych, regularnych i szybkich testów COVID-19.

Oprócz wprowadzenia szczepionki, regularne testy są istotną częścią złagodzenia ograniczeń, pomagają zidentyfikować warianty i zapobiegają rozprzestrzenianiu się epidemii. Każdy może teraz uzyskać dostęp do bezpłatnych, szybkich testów przepływu bocznego (LFD) dla siebie i swojej rodziny do stosowania dwa razy w tygodniu, zgodnie z wytycznymi klinicznymi.

Aby zachęcić ludzi do przyzwyczajenia się do korzystania z testów przepływu bocznego dwa razy w tygodniu, rusza duża publiczna kampania informacyjna, która będzie prowadzona w telewizji, radiu, prasie, za pomocą reklamy cyfrowej, na billboardach i w mediach społecznościowych.

Kampania wyjaśnia, że testy te pokazują wyniki w mniej niż 30 minut, a robiąc je, możemy zrobić „kolejny krok bezpiecznie” poprzez ochronę naszych bliskich, klientów, współpracowników i przyjaciół, podczas gdy nadal ostrożnie łagodzimy ograniczenia. Materiały pokazują także, jak ludzie mogą dopasować te bezpłatne, szybkie testy do swojej porannej rutyny, stworzyć nowy nawyk regularnego testowania, który pomoże nam wrócić do normalnego życia.

Około jedna na trzy osoby z COVID-19 nie odczuwa żadnych objawów i może nieświadomie rozprzestrzeniać wirusa. Szybkie testy szybko wykrywają przypadki, co oznacza, że pozytywne przypadki mogą być natychmiast izolowane, a dzięki udostępnieniu wszystkim szybkich testów więcej przypadków zostanie wykrytych, przerywając łańcuchy transmisji i ratując życie.

Kampania „Hand, Face, Space, Fresh Air” („Ręce, twarz, przestrzeń, świeże powietrze”) zostanie zaktualizowana, aby przypomnieć społeczeństwu o konieczności korzystania z aplikacji NHS COVID-19 do meldowania się w obiektach, w tym w obiektach gościnnych na świeżym powietrzu, u fryzjera i na siłowniach.

Ulepszenia w tym systemie oznaczają, że cała grupa, która np. świętuje razem będzie musiała albo zeskanować aplikację NHS COVID-19, albo pozostawić ręcznie spisane dane kontaktowe. Użytkownicy, którzy byli w miejscu, w którym wiele osób uzyskało wynik pozytywny, będą teraz zachęcani do zarezerwowania testu, a także do monitorowania objawów, aby jeszcze bardziej zapobiec bezobjawowej transmisji.

Lekarka rodzinna NHS, dr Zoe Williams komentuje:
„Testy przeprowadzane dwa razy w tygodniu będą miały kluczowe znaczenie dla zarządzania rozprzestrzenianiem się wirusa, gdy zaczniemy wszystko ponownie otwierać. Testy są szybkie i łatwe do wykonania, a wyniki pojawiają się po 30 minutach. Kluczowi pracownicy, tacy jak ja i moi koledzy, zajmują się tym przez ostatnie kilka miesięcy i to niesamowite, jak szybko jak ten zwyczaj stał się dla nas nową rutyną.

„Należy jednak pamiętać, że w walce z Covid-19 nie ma magicznej różdżki, a nawet przy negatywnym wyniku testu nadal musimy przestrzegać wytycznych dotyczących dystansu społecznego i zasady „Hands, Face. Space, Fresh Air” – mycia rąk, ochrony twarzy, zachowania dystansu społecznego, wentylowania pomieszczeń świeżym powietrzem i wziąć szczepionkę, jak tylko przyjdzie Wasza kolej ”.

Niedawna analiza przeprowadzona przez NHS Test and Trace pokazuje, że na każde 1000 przeprowadzonych testów przepływu bocznego występuje mniej niż jeden wynik fałszywie dodatni. Testy te wykrywają przypadki z wysokim poziomem wirusa w organizmie i są bardzo skuteczne w znajdowaniu osób, które nie mają objawów, ale prawdopodobnie przenoszą chorobę.

Szybki test kasetkowy przepływu bocznego

Jest szybki i wygodny. Regularne, szybkie testy będą dostarczane przez:

• zamówienie do domu w systemie online w celu dostarczenia ich do domu [nhs.uk/get-tested]
• programy testowania w miejscu pracy, na miejscu lub w domu
• testy społecznościowe, oferowane przez wszystkie władze lokalne
• zbierane w lokalnym ośrodku testów PCR w określonych oknach czasowych zbierania testów
• testy będą dostępne na miejscu w szkołach i na uczelniach
• można je również będzie odebrać z uczestniczących w programie aptek.

W przypadku wykonywania testów w domu, osoby będą musiały zarejestrować swoje wyniki online lub dzwoniąc pod numer 119. Jeśli uzyskają wynik pozytywny, powinny przeprowadzić samoizolację i zamówić potwierdzający test PCR.

Każdy z objawami COVID-19 – wysoką temperaturą, nowym ciągłym kaszlem lub utratą lub zmianą węchu lub smaku – powinien zarezerwować test PCR online lub dzwoniąc pod numer 119.

Testowanie PCR bliskich kontaktów

Od poniedziałku (12 kwietnia) osoby, które miały kontakt z kimś, kto uzyskał pozytywny wynik testu na obecność COVID-19, mogą teraz przejść test PCR podczas 10-dniowego okresu samoizolacji, niezależnie od tego, czy mają objawy.

Wykonanie testu, gdy jesteś takim kontaktem, pomaga ustalić, czy jesteś jedną z tych osób, a jeśli tak, to upewnić się, że Twoje kontakty izolują się same. W ten sposób zrywamy łańcuchy transmisji. Nawet jeśli wynik testu będzie negatywny, nadal będziesz musiał ukończyć 10-dniowy okres samoizolacji, ponieważ wirus może przez ten czas inkubować.

W poniedziałek 12 kwietnia w życie weszły zmiany w wypłatach świadczeń socjalnych.

Odliczenie ulg podatkowych i wzrost Universal Credit to jedne z gruntownych zmian wprowadzonych w tym tygodniu do systemu świadczeń. Wzrost ten oznacza, że drugi rok z rzędu świadczenia rosną zgodnie z inflacją po sześcioletnim zamrożeniu świadczeń.

Zmiany nadchodzą, gdy rząd stara się złagodzić obciążenie gospodarstw domowych o niskich dochodach, częściowo spowodowane pandemią Covid-19. Zasiłek mieszkaniowy i zasiłki na dzieci również wzrosną, a zmiany będą miały wpływ na miliony osób.

Universal Credit

Universal Credit wzrósł o 0,5% zgodnie ze stopą inflacji z września 2020 r. Dokładne informacje o tym, o ile wzrosły Twoje uprawnienia znajdziesz tutaj https://www.gov.uk/government/publications/benefit-and-pension-rates-2021-to-2022/benefit-and-pension-rates-2021-to-2022

Zasiłek mieszkaniowy

Zasiłek mieszkaniowy ma również wzrosnąć dla około trzech milionów gospodarstw domowych, o 30 pensów dla osób poniżej 25 roku życia i o 35 pensów dla osób powyżej 25 roku życia.

Wzrosły również stawki dla par, dzieci pozostających na utrzymaniu i emerytów.

Zapomoga na dziecko

Zasiłek na dzieci wzrósł do 21,15 GBP tygodniowo na pierwsze dziecko i 14 GBP tygodniowo na kolejne dzieci. Oznacza to wzrost odpowiednio o 10 pensów i 5 pensów.

Kredyt emerytalny

W międzyczasie kredyt emerytalny wzrósł z 173,75 GBP do 177,10 GBP.

Zasiłek dla bezrobotnych

Zasiłek dla osób poszukujących pracy wzrósł z 58,90 GBP do 59,20 GBP dla osób poniżej 25 roku życia oraz z 74,35 GBP do 74,70 GBP dla osób w wieku powyżej 25 lat.

Emerytura państwowa

W Anglii i Walii zaczęły obowiązywać również zmiany dotyczące emerytur państwowych, które dla emerytów wzrosły o 2,5% tygodniowo.

Osoby w wieku powyżej 66 lat pobierające pełną emeryturę państwową będą teraz otrzymywać 179,60 GBP tygodniowo. Wzrost ten wynosi 17,60 GBP miesięcznie i 228,80 GBP w roku finansowym.